بخشی از راهکار مشکلات محیط زیستی مشارکت مردم پایه است/دانشگاه برای مشارکت از مسئولیت اجتماعی خودش استفاده کند

به گزارش دفتر رسانه و ارتباطات نهضت استادی بسیج اصفهان، فعال محیط زیست و رئیس مرکز تحقیقات آب دانشگاه آزاد اسلامی استان اصفهان در نشست تخصصی به مناسبت هفته محیط زیست که به همت بسیج اساتید دانشگاه آزاد اسلامی واحد دولت آباد با همکاری سازمان بسیج اساتید استان استان اصفهان برگزار شد، با بیان این که بخشی از راهکار مشکلات محیط زیستی مشارکت مردم پایه است، گفت: دانشگاه با توجه به مسئولیت اجتماعی خودش باید مشارکت انجام دهد و بسترهای آن نیز در دانشگاه فراهم است.

محمد کوشافر در این نشست با اشاره به نامگذاری روز جهانی محیط زیست و نشست‌هایی که قبل از کنفرانس ۱۹۷۲ برگزار شده بود، اظهار کرد: تضادهایی بین اقتصاد و محیط زیست همچنین مشکلات زیست محیطی آشکار و پیامدها قابل مشاهده وجود داشته که بخشی بخاطر استفاده بیش از حد منابع بود.

وی ادامه داد: در نهایت در سال ۱۹۷۲ میلادی یکی از بزرگترین کنفرانس‌های محیط زیست سازمان ملل در سوئد تشکیل شد و یکی از ویژگی‌های آن این بود که همزمان مجمع عمومی سران با حضور سران هم بود؛ آن موقع UNEP برنامه محیط زیست سازمان ملل تشکیل شد و یک قطعنامه هم تصویب شد و یکی از اتفاقاتی هم نامگذاری روز جهانی محیط زیست بود و از سال ۱۹۷۴ هر سال این مراسم با یک شعار در حال برگزاری بوده است.

این فعال محیط زیست و رئیس مرکز تحقیقات آب دانشگاه آزاد اسلامی استان اصفهان در ادامه با بیان این که کاهش فاصله کشورهای فقیرو غنی یکی از محورهای مهم این کنفرانس بوده است، افزود: محیط زیست در توسعه لحاظ شود هم بعنوان محور مهم بوده و کلمه معروف توسعه پایدار هم اینجا و کنفرانس بعدی شکل گرفت و وارد ادبیات ملل و ادبیات علمی شد و ویژگی این بود که تا قبل از این کنفرانس می‌گفتند اقتصاد و محیط زیست در تضاد هستند ولی از این جا به بعد با توسعه پایدار می‌توانیم اقتصاد خوبی داشته باشیم و هم محیط زیست آسیب نبیند و  حیط زیست انسانی مورد توجه قرار گرفت، آغاز  رسمی فعالیت‌های توسعه و محیط زیست سازمان ملل در ۵۰ سال قبل هم محور بحثها در آن روز بود.

کوشافر با اشاره به شعار امسال تحت عنوان «فقط یک زمین»، اظهار کرد: روز جهانی محیط زیست در کشورهای مختلف برگزار شد که در کشور ما یک بومی‌سازی شده و هفته محیط زیست داریم و هرروز با یک اسمی و با توجه به وضعیت کشور برگزار می‌شود.

این فعال محیط زیست و رئیس مرکز تحقیقات آب دانشگاه آزاد اسلامی استان اصفهان، بیان کرد: نامگذاری‌ها روز محیط زیست تا جایی رسید که فعالیت‌های گسترده‌ای در دنیا انجام شد و شاخص‌هایی بررسی می‌شود که یکی از شاخص‌ها؛ شاخص عملکرد محیط زیستی ((EPI است از یازده شاخه انتخاب شده و ۴۰ فاکتور محیط زیست انسانی و طبیعی مورد تحلیل قرار گرفته است.

وی با تصریح این که شاخص بین المللی زیست محیطی ایران در رده ۱۳۳در دنیا در سال ۲۰۲۲ قرار گرفت، ادامه داد: هر دو سال یکبار این شاخص گزارش می‌شود؛ شاخص قبلی ۲۰۲۰ و ۲۰۱۸رتبه‌های مختلفی ایران داشته است، دلیل آن این است که آنچه در امتیازهای ایران خیلی مشهود است محیط زیست طبیعی است یعنی سال‌هایی که بارش داریم سال بعد یا دو سال بعد آن رتبه ما بالاتر می‌رود؛ البته این نمی‌تواند خیلی مناسب باشد چون محیط زیست ما بیش از آن که تحت تاثیر مدیریت باشد تحت تاثیر طبیعت است و این تغییرات زیاد رتبه زیست محیطی ما چندان مورد قبول نیست و شاخص مناسبی نیست.

کوشافر با بیان این که سازمان‌های دیگری هم برطبق شاخص‌هایی رتبه‌بندی انجام می‌دهند و ایران نیز بعنوان یکی از کشورهایی است که رتبه آن را می‌توان دید، گفت: روز جهانی محیط زیست موضوعی نمادین برای آگاه سازی است و سازمان ملل به این نامگذاری اکتفا نکرد اسناد متعددی هم منتشر شده اسناد متعدد توسعه پایدار که یکی از آنها محیط زیست است.

این استاد دانشگاه ادامه داد: حالا که ۵۰ سال گذشته و این همه سند منتشر شده در ارزیابی می‌بینیم که خیلی نتوانسته شعارهای روز اول را محقق کند مثلا فاصله بین کشورهای غنی و فقیر را نتوانسته کم کند مشکلات زیست محیطی بین المللی را نتوانسته کم کند شاهد هستیم در کشورهای مختلف دنیا این مشکلات همچنان وجود دارد. یعنی علیرغم تمام تلاش‌ها که بخشی می‌تواند خوب باشد و برخی قابل نقد است مشکلات زیست محیطی همچنان پابرجاست در حالی این اسناد اسنادی نبوده در سطوح کارشناسی امضا شود اسنادی بود  که با حضور روسای جمهور و نخست وزیرها امضا شده است.

کوشافر در بخش بعدی این نشست به مسائل محیط زیست در کشورمان از جمله خشک شدن تالاب گاوخونی و این که زاینده رود یک بخشی که باز و دوباره بسته شد، گفت: تالاب گاوخونی چقدر فلزات سنگین اینجا هست و منشا ریزگردهاست و زمین‌های اطراف آن منشا گرد و غبار همین گرد و غباری که این دو سه روز داریم منشا داخل در استان دارد که بین ریز گرد و گرد و غبار هم تفاوت وجود دارد.

وی سپس به پیامدهای خشکی زاینده رود از جنبه‌های مختلف‌ بویژه ذرات معلق و ریزگردها همچنین گرد و غبار اشار و بیان کرد:  تحقیقات مختلف انجام شده و مشکلات را نشان می‌دهد فرونشست بحث این روزهاست بعضی از آسیب به آثار تاریخی صحبت می‌کنند ولی مشکل بسیاری از مردم وقتی زاینده‌رود خشک می‌شود وقتی سطح آب زیر زمینی به شدن پایین می‌رود این خاک اصفهان که ثباتش در این آب شکل گرفته مقاومت تغییراتی می‌کند، تغییرانی که هم روی آثار تاریخی ما هم روی خانه‌ها و صنعت ما اثراتی دارد به هر حال گرد و غبار وزن خیلی بالاتر و یک عامل تنش بیشتری دارند و می‌تواند خسارت‌های سنگین‌تری داشته باشند، در این دوسه روز شاهد وضعیت بنفش و خطرناک در ایستگاهها بودیم.

وی با اشاره به اینکه مسائل ملی و منطقه‌ای زست محیطی و مشکلاتی که روی سلامت، اقتصاد، اجتماع، مهاجرت و غیره دارد و قابل انکار نیست و حتما به عنوان  یکی از مسائل مهم کشور مورد توجه هست، افزود: ما یکی از کشورهایی هستیم که در قانون اساسی اسناد محیط زیستی خیلی صریح داریم در قانون بالا دستی حتی در قوانین میانه نسبتا شرایط مناسبی داریم ما سیاست‌های کلی محیط زیست داریم که مقام معظم رهبری ابلاغ می‌کنند به سران سه قوه و لازم الاجرا است.

این فعال محیط زیست گفت: سال ۹۴ سیاست‌های کلی محیط زیست توسط مقام معظم رهبری ابلاغ شده وقتی مطالعه می‌کنیم می‌بینیم چقدر کامل است و ویژگی آن نسبت به اسناد سازمان ملل این است که مسائل زیست محیطی کشور را دیده براساس ویژگی‌های ایران تنظیم شده و می‌تواند یک سند بالادستی مناسب باشد برای کشورمان باشد.

کوشافر سپس با اشاره به این که نکته جالب اینجاست که قوانین و اسناد بالادستی خیلی خوبی داریم ولی سوال این است که چرا با این همه قوانینی که داریم شاخص‌های خوبی نداریم شاخص‌های محیط زیستی که با مشاهده و در زندگی  قابل درک است، گفت: یک تحقیقی مرکز پژوهش‌های مجلس کار کرده و  سال ۹۸ منتشر کرده ابلاغیه سیاست‌ها سال ۹۴ بوده در دوره ۴ ساله ارزیابی که طبق این گزارش فقط ۴۷ درصد اجرا شده است؛ دستگاه و مسئول آن هم مشخص بوده سازمان حفاظت محیط زیست دستورالعملی روی این سیاست‌های کلی تهیه کرده است، ۵۳ درصد فاقد تحقق و ۴۷ درصد هم بخشی خوداظهاری بوده و بخشی  بصورت گزارش؛ در حقیقت در حالت خوشبینانه ۴۷ درصد تحقق یافته.

این فعال محیط زیست و رئیس مرکز تحقیقات آب دانشگاه آزاد اسلامی استان اصفهان ، گفت: اما این که راهکار چیست باید گفت بخشی از راهکار برمی‌گردد به دولت و بخشی به مدیریت‌ها که می‌تواند دستوری و قانون‌گذاری و موارد مشابه باشد.

وی ادامه داد: اما بخشی از راهکارها می‌تواند مردمی باشد اما آیا مردم می‌توانند کمک کنند حضور مردم برای بحث مشکلات زیست محیطی یا بهبود شرایط واژه مشارکت یا مشارکت مردمی در محیط زیست است که الان خیلی مورد توجه است و روز جهانی محیط زیست هم در کشور ما بومی شده و تیدیل هفته محیط زیست که یکی از روزهای هفته یکشنبه ۲۴ خردادماه بنام فناوری‌های نوین، سمن‌ها و مشارکت‌های مردمی است.

کوشافر گفت: الان خود مجری قانون که سازمان حفاظت محیط زیست است در قوه مجریه مشارکت مردم را یک راهکار می‌داند و آنقدر راهکار را مهم می‌داند که در شعار امسال مشارکت مردم پایه را مطرح می‌کند.

این فعال محیط زیست عنوان کرد: این مشارکت مردمی تعاریف مختلفی دارد اما چند ویژگی در همه این تعاریف وجود دارد در اسناد سازمان ملل هم مشارکت همان سال‌ها و مخصوصا در توسعه قسمت‌هایی از آن روی این مشارکت مردمی خیلی تاکید شده و مقالات بسیار زیاد داخلی و خارجی داریم که مخصوصا در علوم اجتماعی روی این مشارکت صحبت کرده، ویژگی‌های آگاهانه، داوطلبانه، قانونمند و هدفمند همه در تعاریف مشارکت آمده است، معنای این مشارکت هم همراهی مردم و دولت است.

این استاد دانشگاه تاکید کرد: درمشارکت زیست محیطی چند نکته مهم داریم اول انتشار اطلاعات است اطلاعات شفاف باید از محیط زیست رد و بدل شود تا بعد تعامل بین مردم یا مدیران یا دولت و ارگان‌های دولتی شکل بگیرد و بعد تحمل شنیدن طرفین باشد مثلا اگر در رابطه شاخص آلودگی هوا ایستگاه‌های مختلف کار نمی‌کند و می‌بینیم آلاینده چقدر هست شاید زمینه برای مشارکت باشد.

وی با تاکید بر این که مشارکت یک واژه نیست یک علم است، گفت: مشارکت از پله‌های پایین شروع می‌شود با هدف افزایش همکاری از تبادل اطلاعات تا در نهایت به تصمیم‌های مشارکتی و قدرت مشارکتی برسیم. اما متاسفانه بعضی وقت‌ها مشارکت مردم بوسیله برخی از دستگاه‌های زیست محیطی فقط سوری برای رعایت بخش‌نامه‌هاست.

کوشافر با بیان این که بر طبق مطالعات مشارکت تعاملی مثل مشارکت بسیج بالاترین سطح مشارکت عنوان شده است، گفت: سال ۹۵ تصویب نامه هیات وزیران را داریم در مورد مشارکت‌های مردمی که اینجا کلمه تَشَکُل را داریم که این تَشَکُل غیر سیاسی است با احزاب متفاوت است و شامل خیریه‌ها و سمن‌ها می‌شود می‌توانند بعنوان تَشَکُل تلقی و ثبت شوند و اساسنامه مستقل داشته باشند و در جامعه فعالیت کنند.

این فعال محیط زیست در ادامه اظهار کرد: اما اگر خواستیم در دانشگاه از این کار انجام دهیم چه باید بکنیم قانون هست می‌شود از این کانال استفاده کرد هم می‌شود از تشکل‌هایی مثل بسیج اساتید و دانشجو و کارکنان و کانون‌ها و انجمن‌ها وارد شد و البته ساختار و تعریف هم باید مشخص باشد پس بستر لازم در دانشگاه وجود دارد.

کوشار گفت: وقتی به قانون سمن‌ها می‌رسیم در کل استان اصفهان طبق سایت سازمان محیط زیست فقط ۱۸ سمن داریم و این که چقدر فعال باشند مهم است اما وقتی جمعیت اصفهان را تقسیم براین تعداد بکنیم می‌بینیم که چقدر مشارکت‌های مردمی در استان کم است در حالی که مردم کشور و استان و شهرمان این ویژگی خیری و مشارکت را دارند در دین ما و هم در قوانین ما خیلی تاکید شده، اینجا هم مسئله محیط زیست که می‌تواند منجر به بحران‌های دیگری مثل اجتماعی و اقتصادی و غیره شود نیازمند مشارکت است.

این فعال محیط زیست و رئیس مرکز تحقیقات آب دانشگاه آزاد اسلامی استان اصفهان، خاطرنشان کرد: فقط مشارکت تخصصی نیست چرا که با تمام پیشرفت‌های فناورانه مسائل محیط زیست حل نشده یعنی خلع بزرگ داریم در علوم انسانی و اعتقاد دارم که همکاران و دوستان علوم انسانی بیش از گذشته باید وارد عرصه حل مسائل زیست محیطی بشوند مسائل اجتماعی و فرهنگی داریم که می‌تواند به عبور از بحران‌های فعلی کشور کمک کند.

وی بیان کرد: مطالبه‌گری یک بحث مشارکت است مشکل را بشناسیم و بعد درخواست حل آن را داشته باشیم دوم این که همکاری کنیم مشارکت در همکاری هم چند قسمت دارد مشارکت اجرایی مثل درختکاری،جمع کردن پسماند و دیگری مشارکت متفکرانه و جمع‌نگر است که اینجا نقش دانشگاه خیلی عمیق‌تر است از قدرت علم و تفکر برای حل مسئله استفاده می‌شود.

این فعال محیط زیست و رئیس مرکز تحقیقات آب دانشگاه آزاد اسلامی استان اصفهان، افزود:  باز در دانشگاه شعار تبدیل علم به ثروت را داریم دانشگاه هم در قوانین تاکید می‌کند حتما باید طرح بگیریم سرجای خودش درست است ولی یک جایی مسئولیت اجتماعی داریم یک جایی مسئولیت انسانی و دینی داریم آیا باید اینجا هم منتظر طرح باشیم؛ به نظر می‌رسد یک جایی دانشگاه می‌تواند از مسئولیت اجتماعی خودش استفاده کند که می‌تواند انگیزه مالی داشته باشد می‌تواند نداشته باشد، می‌تواند حل مسائل برای جامعه باشد و مشارکت را انجام دهد نه تنها دانشگاه این باید در اصناف مختلف انجمن‌ها و ادرات تعریف شود؛ مشارکت اجتماعی ما در دو بخش همکاری و مطالبه‌گری است.

وی با بیان این که در اجرایی که پایین‌ترین سطح مشارکت جمع آوری پسماند و کاشت درخت است، وقتی به سطوح بالا می‌رسد قدرت تفکر مشارکت کننده مهم است و قسمت بعد مطالبه‌گری است، گفت: بنابراین برای حل مشکلات زیست محیطی فقط به امید مدیریت و دولت نیستیم مردم هم باید کمک کنند، اصناف و دانشگاه‌ها و صنعت و آموزش پرورش و همه تا بتوانیم مشکل را حل کنیم.

کوشافر با اشاره به پیام‌های تبریک به مناسبت روز محیط زیست، گفت: وقتی این هفته و روز تعریف شده برای رسیدن به راهکار و حل مسئله بوده است و امیدورایم با مشارکت بتوانیم مشکلات را حل کنیم.

کوشافر در خصوص این سوال که وضعیت محیط زیستی استان اصفهان از نظر آب و هوا به چه صورت است و راهکار شما چیست؛ گفت: شاخص‌ها نشان می‌دهند که وضعیت خوبی ندارد در سال ۱۳۹۹ فقط ۴ روز اصفهان هوای پاک داشته و در سال ۱۴۰۰ فقط دو روز کمترین هوای پاک را در بین کلان شهرهای کشور داشته و البته با ایستگاه‌های سنجشی که موجود هست و قاعدتا اشکالاتی هم دارد بنابراین وضعیت خوبی ندارد. وضعیت آب شاخص واضح آن تالاب بین المللی گاوخونی و رودخانه زاینده‌رود از نظر کمی است باز وضعیت خوبی ندارد مخصوصا وقتی با بارش‌های امسال مقایسه می‌کنیم.

وی ادامه داد: یکی از مهمترین راهکارها اجرای قانون است که فکر می‌کنم اگر قانون اجرا شود برخی از مشکلات حل می‌شود ولی متاسفانه این اتفاق نیفتاده و برای همین مشارکت را مطرح کردم که اگر مشارکت مردم و دانشگاهیان باشد راه برای اجرای قانون خیلی بازتر باشد.

انتهای پیام/