اثر واقعی اقتصاد دیجیتال بر روستا تحت پلت‌فرم تعاونی اتفاق می‌افتد

به گزارش دفتر رسانه و ارتباطات نهضت استادی بسیج اصفهان، صادق مرآتی مدیر توسعه زیست بوم منتای ملی در نشست رویکردهای حل مسئله در موضوعات سکونتگاه‌های روستایی «تورهای تعالی بازاریابی شبکه‌ای در روستاها و اقتصاد دیجیتال» که توسط دفتر امور روستایی و شوراهای استانداری اصفهان با همکاری بسیج اساتید استان برگزار شد، گفت: بحث اقتصاد دیجیتال روی روستا و منتفع شدن روستاییان از تولیدات خودشان اگر در قالب تعاونی که خود افراد در آن دخیل باشند و مالکیت و مدیریت و عاملیت با خود آنها باشد می‌تواند اثر واقعی اقتصاد دیجیتال را بر روستا بگذارد در غیر این صورت روستا را بَردِه موقتی یک بستر دیجیتال خواهد کرد.

مرآتی در ابتدا اقتصاد دیجیتال را پدیده همه‌گیری دانست که در همه کشورها ظهور و بروز پیدا کرده و گفت: اقتصاد دیجیتال علاوه بر مزایا و ارزش‌هایی که خلق کرده به یکسری معایب دچار شده، برای رفع این معایب راه‌حل‌هایی در کل دنیا ارائه شده است.

وی ادامه داد: اقتصاد دیجیتال در بستر اقتصاد اشتراکی شکل می‌گیرد در نتیجه یک عیب خیلی بزرگی که وجود دارد اثر شبکه‌ای این شیوه اقتصادی است، مضافا این که سودبری تعداد کمی از شرکت‌ها یا افراد در این شیوه اقتصادی عیبی دیگر است.

مرآتی با بیان این که مثلا حدود ۱۵ سال قبل در کشور ما اسنپ در بستر اقتصاد دیجیتال و اقتصاد پلت‌فرمی را یک عده جوان راه انداختند ایده را مطرح کردند جلو بردند و شکل گرفت، گفت: اما امروزه توی این اسنپ هیچ کدام از صاحبان ایده حضور ندارند.

مدیر توسعه زیست بوم منتای ملی ادامه داد: ضمن این که از ارزشی که خلق می‌شود هیچ کدام از بازیگران دخیل نیستند، یک راننده که در اسنپ کار می‌کند حتی اگر تا آخر عمر کار کند راننده است اما شرکت اسنپ و سرمایه‌ای که به اسم اسنپ دارد ثبت می‌شود هرسال بزرگتر می‌شود این بزرگترین ایراد اقتصاد اشتراکی و دیجیتالی است.

وی افزود: همچنین یک اثر شبکه‌ای که اسنپ در کشور و بازار خودش ایجاد کرده و باعث شده که از یک اپلیکیشن حمل‌‌و‌نقل تبدیل شود به یک سوپر‌اپلیکیشن در حوزه پزشکی، داروخانه، سوپر مارکت و بسیاری حوزه‌های دیگر؛ این اثر شبکه‌ای تمام ‌ایده‌های این شکلی را بر بستر همان شبکه‌‌ای که در شبکه رانندگان و مسافران خودش پایه‌ریزی کرده عملا رقابت را برای بقیه پلت فرم‌ها و ایده‌ها سلب کرده است. در واقع همین الان اگر بخواهیم یک اپلیکیشن دیگر راه‌اندازی کنیم قادر به رقابت با اسنپ نخواهیم بود.

مدیر توسعه زیست بوم منتای ملی ادامه داد: یا حتی اگر در ایده‌ای جدید بخواهیم ورود کنیم اگر همزمان با ایده‌ای که جدید مطرح شده یک چیزی به اسم اسنپ با شبکه کاربری وسیعی که دارد ورود کند، ایده شما را می‌بلعد و در خودش هضم می‌کند و به شما اجازه رقابت را نمی‌دهد به خاطر این که شما هر ایده جدیدی در  اقتصاد دیجیتال و پلت‌فرمی بخواهید ورود کنید به یک شبکه کاربری نیاز دارید و یکی دو سال اول صرف ایجاد شبکه می‌شود.

مرآتی با بیان این که معایب هرجای دنیا که اقتصاد دیجیتال و پلت‌فرمی وارد شده‌اند، درگیر کرده، گفت: در همین راستا برای رفع این معایب جستجو برای ارائه راه‌حل‌هایی آغاز شده است.

وی عنوان کرد: مثلا یک راه‌حلی که از سال ۲۰۱۴ در کشورهای پیشرفته آغاز شده این است که روی ایده تعاونی‌های پلت‌فرمی کار می‌کند که کاربران هر پلت‌فرمی یا هر کسب و کار دیجیتالی خودشان به لحاظ حقوقی و تعاونی عضو آن پلت‌فرم شوند که همه کاربران به یک‌اندازه حق رای داشته باشند و در مجامع این پلت‌فرم بتوانند شرکت کنند، نظر بدند و در سود پلت‌فرم شریک شوند، در این ایده مثلا اسنپی که راننده‌ها ایجاد کرده‌اند سهامدار هستند و حق رای دارند   رشد اسنپ که بواسطه کار و منابع و استهلاک منابع است نصیب خود راننده‌ها می‌شود.

وی سپس به نمونه‌های موفق پلت‌فرم هم اشاره کرد و گفت: یک نمونه خیلی موفق پلت‌فرم اجاره‌خانه در حوزه فعالیت توریستی است. این پلت‌فرم ۱۵ درصد هزینه اجاره را بعنوان کارمزد برمی‌دارد و بقیه به صاحب‌خانه می‌رسد، اما یک مسئله این بوده که اتاقی که اجاره می‌دهند هزینه استهلاک را صاحب خانه می‌دهد‌ و صاحبان پلت‌فرم از استهلاک منابع دیگران کسب درآمد می‌کنند؛ برای همین بعد از یک مدت صاح‌بان خانه ضعیف‌تر می‌شوند اما پلت‌فرم هر روز قوی‌تر می‌شود که برای حل این مسئله عضویت به شکل تعاونی استفاده شده که در پلت‌فرم تعاونی از ۱۵ درصد سود هفت درصد سهم‌گذران پلت‌فرم است و هفت درصد هم‌هزینه استهلاک ساختمان و استهلاک شهری است چون توریست از خدمات شهری هم استفاده می‌کند و در نهایت اگر سودی بود بین اعضا تقسیم می‌شود.

مرآتی در جمع‌بندی گفت: در مورد بازار‌یابی شبکه‌ای در روستاها حتما به شبکه کاربران نیاز داریم اگر نباشد قدرت رقابت نداریم اما این شبکه را چه کسی باید ایجاد کند و محصولات روستاهای مختلف را به فروش برساند و این که در نهایت پلت‌فرم مال چه کسی باشد و سیاست‌گذاری پلت‌فرم برعهده چه کسی باشد؛ سوالات خیلی بزرگی است.

وی عنوان کرد: نَفْس بازاریابی شبکه‌ای و پیوستن به بازار اقتصاد دیجیتال و وصل کردم روستاها به این بازار خیلی خوب است؛ اما نقش روستاییان در این سیاست‌گذاری و سود پلت‌فرم خیلی مهم است که راهکار استفاده از تعاون است.

مرآتی گفت: روستا را تصور کنید که پلت‌فرمی ایجاد شده که با حذف دلال محصولات را بفروشند اما مشکل این است که این پلت‌فرم دلال است؛ دوم این که زنجیره ارزش نادیده گرفته می‌شود اما اگر پلت‌فرم توسط روستاییان شکل بگیرد چند نکته به آن اضافه خواهد شد. از جمله این که سیاست فروش هم توسط خود آنها انجام می‌شود، بخشی از درآمد پلت‌فرم می‌تواند صرف زنجیره ارزش می‌شود  و قدرت برندسازی هم وجود دارد.

وی ادامه داد: بحث اقتصاد دیجیتال روی روستا و منتفع شدن روستاییان از تولیدات خودشان بحث جدی است؛ اما صرفا بواسطه دخیل‌کردن خود روستاییان در این پلت‌فرم‌ها امکان‌پذیر است و راه‌حلی که در دنیا وجود دارد استفاده از قالب تعاونی‌های پلت‌فرمی که ممکن است در بستر اقتصاد دیجیتال باشد، یا صرفا بستر یک شبکه افراد که به نحو دبگری با هم در ارتباط هستند.

مرآتی گفت: بحث اقتصاد دیجیتال روی روستا و منتفع شدن روستاییان از تولیدات خودشان اگر در قالب تعاونی که خود افراد در آن دخیل باشند و مالکیت و مدیریت و عاملیت با خود آنها باشد می‌تواند اثر واقعی اقتصاد دیجیتال را بر روستا بگذارد در غیر این صورت روستا را بَردِه موقتی یک بستر دیجیتال خواهد کرد که تا تولیدات سود داشته باشد ارتزاق می‌کند و اگر سود نداشته باشد زیست روستا را تغییر می‌دهد می‌برد به سمت دیگری و چنانچه در اینجا روستا مقاومت کند این را از شبکه خودش حذف می‌کند و هیچ رشدی نصیب روستا و روستاییان نخواهد شد.

وی در خصوص نوع همکاری منتا با تعاونی‌ها، اظهار کرد: مدل‌های مختلف همکاری وجود دارد؛ اما یک موضوعی که در نوع نگاه تعاونی‌ها هست از گذشته بوده و حتی قوانین هم به ارث برده بحث حمایت از تعاونی‌هاست، یک واقعیت را باید پذیرفت و آن این که یک کسب‌و‌کاری که از لحظه شروع و در تمام مراحل نیازمند حامی است عملا کسب‌و‌کار نیست؛ خیریه است.

وی افزود: بزرگترین ظرفیت منتا در مواجهه با تعاونی‌ها این است که مدل کسب‌و‌کار تعاونی را طوری طراحی کنند که بزرگترین حامی آن خود اعضا باشند؛ این حمایت صرفا مالی نیست؛ بیشتر اجتماعی است.

مرآتی ادامه داد: در استان فارس یک نمونه موفق وجود دارد که از یک جمعیت حدود ۳۰ هزار نفری حدود ۱۱ هزار نفر در قالب اقتصادی اجتماعی کاملا مدون با یک طراحی درست بدون هیچ کمکی یکی از متشکل‌ترین صندوق‌های تعاونی را در کشور راه‌اندازی کرده و بواسطه آورده این صندوق عمده مشاغل روستا که دامداری است را تامین مالی می‌کنند.

وی افزود: در استان گلستان هم یک تعداد روستا با ظرفیت آبخیزداری و زمین‌هایی که بواسطه این بوده در قالب تعاونی که متولی طرح هم خود روستاییان هستند؛ یک اقتصاد نوینی ایجاد کردند که الان چند صد نفر در این مجموعه کارمند هستند که حقوق هم نمی‌گیرند و صرفا ارتزاق از چرخه اقتصادی دارند و خیلی هم مرفه هستند؛ چرا که طراحی درست بوده و نکته مهم این که “اقتصادی اجتماعی” به موضوع نگاه کردند.

وی گفت: در استان اصفهان امکان این که ظرفیت تعاونی‌ها استفاده شود و با منتای استان هم همکاری باشد، وجود دارد؛ منتها باید به این نگاه کنند که چگونه می‌شود کسب‌و ‌کار را طراحی کرد و ذینفعان را شناسایی و برای آنها ارزش ایجاد کرد که نیاز به حمایت بیرونی ندارد یا نیاز به حمایت موقت باشد.

مراتی اظهار کرد: نمونه‌های موفق کسب و کارهایی داریم که  از صفر شروع کردند و سرمایه‌گذار هم نبوده چون اگر سرمایه‌گذار باشد موفق که شد برای خودش می‌خواهد؛ اولین قدم کسب و کار باید درست طراحی شود و دوم حمایت‌های حاکمیتی است البته بیشتر از جهت مانع‌زدایی و اخذ مجوز و مواردی از این قبیل که کلینیک تعاون منتا این موارد را انجام می‌دهد.

انتهای پیام/